Miasto założone zostało zapewne przed 1230 rokiem. Po raz pierwszy było wzmiankowane w dokumencie biskupa Tomasza I z 1258 r., wymieniającym gród nad Piławą. Dzierżoniów już na początku XIV w. stał się jednym z większych ośrodków księstwa świdnicko-jaworskiego.
1. 25 lat Zakładów Radiowych „Diora”, Dzierżoniów 1970
2. 40 lat Zakładów Radiowych „Diora”,1945-1985,
Dzierżoniów 1985
3. 45 lat Szkoły Podstawowej nr 9 im. Mikołaja Kopernika
w Dzierżoniowie, Dzierżoniów 2007
4. 50 lat „Radiobudy”, Dzierżoniów 1996
5. 60 lat II LO w Dzierżoniowie im. Jana Pawła II
1950-2010, Dzierżoniów 2010
6. Cetwiński M., Dzierżoniów, pradzieje i średniowiecze
7. Chudomięt P., Koza M., Sochacka-Pelczar, Kronika Związku Sybiraków Koła Ziemi Dzierżoniowskiej spisana w 80. rocznicę powstania Związku Sybiraków i 20. rocznice jego reaktywowania, Dzierżoniów 2008
8. Dziennik wydarzeń punktu zborczego w Dzierżoniowie z
lat 1946-1947, opracowanie S. Ligarski, J. Tyszkiewicz, Wrocław 2004
9. Dzierżoniów i jego mieszkańcy, t. 1, opracowanie J.
Maniecka i I. Gromadzik, Dzierżoniów 2015
10.Dzierżoniów i jego mieszkańcy, t. 2, Dzierżoniów 2019
11.Dzierżoniów na dawnej pocztówce, Dzierżoniów 2002
12.Dzierżoniów wiek miniony, praca zbiorowa pod redakcją
S. Ligarskiego, Wrocław 2007
13.Dzierżoniów wieki minione, praca zbiorowa pod
redakcją D. Adamskiej, Dzierżoniów 2009
14.Dzierżoniów, zarys monografii miasta, praca zbiorowa
pod redakcją S. Dąbrowskiego, Wrocław 1998
15.Grużlewska A., Polska Jerozolima, fenomen żydowskiego
osiedla w powiecie dzierżoniowskim 1945-1950, Dzierżoniów 2019
16.Hebzda-Sołogub B., Polacy z Kresów Wschodnich na ziemi
dzierżoniowskiej, Dzierżoniów 2019
17.Hebzda-Sołogub B., Pół wieku Dzierżoniowskiego
Ośrodka Kultury, Dzierżoniów 2008
18.Kaczmarek R., Dzierżoniów, historia, sztuka, kultura,
Dzierżoniów 2019
19.Kmiecik P., Grużlewska A., Dzierżoniów w obrazie i
słowie, Dzierżoniów 2008
20.Kresa J., Tewzadze gruziński obrońca Warszawy,
Dzierżoniów 2014
21.Kronika miasta Dzierżoniowa, praca zbiorowa pod
redakcją Henryka Kwiatkowskiego, Dzierżoniów 1991
22.Kronika miasta Dzierżoniowa 1981-1988, praca zbiorowa
pod redakcją Henryka Kwiatkowskiego, Dzierżoniów 1993
23.Kronika miasta Dzierżoniowa 1989-1990, Dzierżoniów
1993
24.Kronika miasta Dzierżoniowa 1996, 1997, 1998,
Dzierżoniów 2003
25.Kronika miasta Dzierżoniowa 1999, 2000, 2001,
Dzierżoniów 2003
26.Kronika miasta Dzierżoniowa, rok 2002, 2003, 2004,
praca zbiorowa pod redakcją Henryka Kwiatkowskiego, Dzierżoniów 2005
27.Kronika miasta Dzierżoniowa 2005, 2006, praca
zbiorowa pod redakcją Henryka Kwiatkowskiego, Dzierżoniów 2007
28.Kronika miasta Dzierżoniowa 2007 rok, praca zbiorowa
pod redakcją Henryka Kwiatkowskiego, Dzierżoniów 2010
29.Kronika miasta Dzierżoniowa 2011 rok, Dzierżoniów
2012
30.Kronika miasta Dzierżoniowa 2012 rok, Dzierżoniów
2013
31.Kryżar Z., Drzewa i krzewy Dzierżoniowa, Dzierżoniów
1992
32.Kryżar Z., Dzierżoniowskie pomniki przyrody,
Dzierżoniów 2000
33.Krzywańska A., Dzierżoniów, Wrocław 1984
34.Kwiatkowski H., 20 lat Towarzystwa Miłośników
Dzierżoniowa 1979-1999, Dzierżoniów 1999
35.Kwiatkowski H., Dzierżoniowska starówka, Dzierżoniów
1991
36.Kwiatkowski H., Dzierżoniów w czterdziestoleciu PRL,
Dzierżoniów 1985
37.Kwiatkowski H., Mały leksykon dzierżoniowski,
Dzierżoniów 1990
38.Ligięza T., Dzierżoniów nieodkryte miasto,
Dzierżoniów 2019
39.Majda S., Parafia Maryi Matki Kościoła w dziejach
kościoła dzierżoniowskiego, Dzierżoniów 2006
40.Maniecki J., Solidarność Ziemi Dzierżoniowskiej
1980-1989, przyczynek do dziejów, Dzierżoniów 2010
41.Miasto słodkie jak miód, wybór wierszy i fotografii
na 750-lecie Dzierżoniowa, Dzierżoniów 2008
42.Monografia Zespołu Gimnazjów nr 3 im. Stanisława
Konarskiego w Dzierżoniowie, Dzierżoniów 2009
43.Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Wojciecha
Kilara Dzierżoniów 2005
44.Perlak B., Ośrodek Sportu i Rekreacji w życiu
sportowo-kulturalnym Dzierżoniowa na przełomie XX i XXI wieku, Wrocław 2010
45.Rocznik Dzierżoniowski 1991, praca zbiorowa pod
redakcją Mateusza Cegiełki, Dzierżoniów 1992
46.Rocznik Dzierżoniowski 1992, praca zbiorowa pod
redakcją Henryka Kwiatkowskiego, Dzierżoniów 1993
47.Rocznik Dzierżoniowski 1993, praca zbiorowa pod
redakcją Mateusza Cegiełki, Dzierżoniów 1994
48.Rocznik Dzierżoniowski 1994, praca zbiorowa pod
redakcją Henryka Kwiatkowskiego, Dzierżoniów 1995
49.Rocznik Dzierżoniowski 1995, praca zbiorowa pod
redakcją Henryka Kwiatkowskiego, Dzierżoniów 1996
50.Rocznik Dzierżoniowski 1996, praca zbiorowa pod
redakcją Henryka Kwiatkowskiego , Dzierżoniów 1997
51.Rocznik Dzierżoniowski 1997, praca zbiorowa pod
redakcją Mateusza Cegiełki, Dzierżoniów 1998
52.Rocznik Dzierżoniowski 1998, praca zbiorowa pod
redakcją Mateusza Cegiełki, Dzierżoniów 1999
53.Rocznik Dzierżoniowski 1999, praca zbiorowa pod
redakcją Mateusza Cegiełki, Dzierżoniów 2000
54.Rocznik Dzierżoniowski 2000, praca zbiorowa pod
redakcją Mateusza Cegiełki, Dzierżoniów 2001
55.Rocznik Dzierżoniowski 2001, praca zbiorowa pod
redakcją Mateusza Cegiełki, Dzierżoniów 2002
56.Rocznik Dzierżoniowski 2002, praca zbiorowa pod
redakcją Mateusza Cegiełki, Dzierżoniów 2003
57.Rocznik Dzierżoniowski 2003, praca zbiorowa pod
redakcją Mateusza Cegiełki, Dzierżoniów 2004
58.Rocznik Dzierżoniowski 2004, praca zbiorowa pod
redakcją Henryka Kwiatkowskiego, Dzierżoniów 2005
59.Rocznik Dzierżoniowski 2005, praca zbiorowa pod
redakcją Henryka Kwiatkowskiego, Dzierżoniów 2006
60.Rocznik Dzierżoniowski 2006, praca zbiorowa pod
redakcją Mateusza Cegiełki, Dzierżoniów 2007
61.Rocznik Dzierżoniowski 2007, praca zbiorowa pod
redakcją Mateusza Cegiełki, Dzierżoniów 2008
62.Rocznik Dzierżoniowski 2008, praca zbiorowa pod
redakcją Mateusza Cegiełki, Dzierżoniów 2009
63.Rocznik Dzierżoniowski 2009, praca zbiorowa pod
redakcją Rafała Brzezińskiego, Dzierżoniów 2010
64.Rocznik Dzierżoniowski 2010, praca zbiorowa pod
redakcją Marii Zarzyckiej Chołody, Dzierżoniów 2011
65.Rocznik Dzierżoniowski 2011, praca zbiorowa pod
redakcją Janiny Rząsy, Dzierżoniów 2012
66.Rocznik Dzierżoniowski 2012, praca zbiorowa pod
redakcją Anny Grużlewskiej, Dzierżoniów 2013
67.Rocznik Dzierżoniowski 2013, praca zbiorowa pod
redakcją Anny Grużlewskiej, Dzierżoniów 2014
68.Rocznik Dzierżoniowski 2014, praca zbiorowa pod
redakcją Anny Grużlewskiej, Dzierżoniów 2015
69.Rocznik Dzierżoniowski 2015, Dzierżoniów 2016
70.Rocznik Dzierżoniowski 2016, Dzierżoniów 2017
71.Rocznik Dzierżoniowski 2017, Dzierżoniów 2018
72.Rocznik Dzierżoniowski 2018, Dzierżoniów 2019
73.Trudne początki i rozwój dzierżoniowskiej
„Radiobudy”, Dzierżoniów 2012
74.Waleszczuk Z., Prawda ponad wszystko, Dzierżoniów
2006
75.Weretka- Piechowiak J., Dzierżoniowskie legendy i
opowieści, redakcja J. Horanin, Dzierżoniów 2016
76.Weretka- Piechowiak J., Z dziejów I Liceum
Ogólnokształcącego im. Jędrzeja Śniadeckiego w Dzierżoniowie, Dzierżoniów 2005
77.Widłak E., Współpraca Dzierżoniowa z miastami
partnerskimi za granicą, Wrocław 2006
78.Wspomnienia absolwentów „Radiobudy” rozpoczynających
naukę w latach: 1946,47,48 i 49, Dzierżoniów 2009
79.Zakłady Radiowe Unitra-Diora w Dzierżoniowie,
Warszawa 1978
80.Zarzycka M., 50 lat dzierżoniowskiej biblioteki
publicznej, Dzierżoniów 1996
81.Ziemia na nowo rozbudzona, praca zbiorowa pod
redakcją D. Sidorskiego, Wrocław 1972
82.Żygadło M., Monografia dzierżoniowskiego „Ekonomika”
1962-2007, Dzierżoniów 2007 Sporządziła mgr Krystyna Gliwa – kustosz MPBP
- Fiedor K., Dolny Śląsk w świetle dokumentów niemieckich z lat 1926–1939, Ossolineum, Wrocław, 1963, pp. 12, 26-27.
- Grużlewska A., Dzierżoniowska synagoga – świadek historii żydowskiej, (private papers)
- Grużlewska A., Fabryka “A. Fleischer G.m.b.H.” w Dzierżoniowie, [in] Bibliotheca Bielaviana 2011, Wrocław-Bielawa 2012.
- Grużlewska A., Fabryka "Cohn Gebrüder" – funkcjonowanie żydowskiego przedsiębiorstwa na przełomie XIX i XX w., [in] Bibliotheca Bielaviana 2010, Wrocław–Bielawa 2011.
- Grużlewska A., Od asymilacji do wykluczenia: społeczność żydowska w Dzierżoniowie (1870–1944), [in] Dzierżoniów – wiek miniony, Materiał pokonferencyjne, ed. Ligarski S., Przerwa T., IPN, Wrocław 2007.
- Grygorcewicz B., Przemysł włókienniczy w Dzierżoniowie: dwa początki, [in] Dzierżoniów – wiek miniony, Materiał pokonferencyjne, ed. Ligarski S., Przerwa T., IPN, Wrocław 2007.
- Hasse E., Chronik der Stadt Reichenbach im Eulengebirge, "Reichenbacher Tageblatt", 1929.
- Jarowicki S., Żydzi w Dzierżoniowie w latach 1930-1960, "Rocznik Dzierżoniowski", 1992.
- Jonca K., Etapy polityki rasistowskiej w Trzeciej Rzeszy, (Ze szczególnym uwzględnieniem Śląska) [in] Dzieje Najnowsze, Rocznik XVIII-1986, z. 3-4.
- Koch W. J, Martin Nordegg: The Uncommon Immigrant, Brightest Pebble Publishing Co. Ltd., Edmunton, Alberta, Canada 1997.
- Alberto Weyl Collection, AR 91.
- Alexander Fleischer Family Collection, AR 3641.
- Pawlak K., Obozy pracy przymusowej I filie KL Gross-Rosen położone na Ziemi Dzierzoniowskiej [in] Dzierżoniów – wiek miniony, Materiał pokonferencyjne, ed. Ligarski S., Przerwa T., IPN, Wrocław 2007.
- Połomski F., Deportacje Żydów z Dolnego Śląska w latach 1941–1944. Próba rekonstrukcji, [in] Z dziejów ludności żydowskiej na Śląsku, ed. Matwijowski K., Wrocław 1991.
- Siebel-Achenbach S., Lower Silesia from Nazi Germany to Communist Poland, 1942-49, Martin's Press, 1994.
Wspomnienia:
- Frey
Christopher, Written comments.
- Klein
Suzi, Written comments.
- Weyl K. Peter, Family
History, (Private memoir).
Internet:
- Koch W. J., The Jewish community of Reichenbach/Dzierżoniów - http://synagogarutika.com/en/history/jewish-community/
- Virtual Shtetl, History of the Jewish community in Dzierżoniów - https://sztetl.org.pl/en/towns/d/212-dzierzoniow/99-history/137273-history-of-community
- Virtual Shtetl, Jewish population in Dzierżoniów - https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/d/212-dzierzoniow/100-demografia/20701-demografia
- Lexikon der jüdischen Gemeinden im deutschen Sprachraum, Reichenbach/Eulengebirge (Schlesien) - xn--jdische-gemeinden-22b.de/index.php/gemeinden/p-r/1638-reichenbach-eulengebirge- schlesien
Bibliografia - inne 2:
- Hebzda-Sołogub Beata, "Życie kulturalne dzierżoniowskich Żydów w latach 1945-1968", Przechować Pamięć o Przeszłości, opracowanie redakcyjne, Dzierzoniowski Ośrodek Kultury, 2002
- Jarowicki Stanisław, Żydzi w Dzierżoniowie w latach 1930-1960, Rocznik Dzierżoniowski 1992.
- Klementowski Robert, "Kadra kierownicza aparatu bezpieczeństwa w powiecie dzierżoniowskim 1945-1990", Dzierżoniów-wiek miniony, Oddział Instytutu Pamięci Narodowej, Wrocław, 2007
- Lavi Bezalel, "The
Jewish Community in Lower Silesia 1945-1950," Moreshet (8) 91, June
2012, (in Hebrew)
- Piluk Piotr, "Interview with Mojżesz Jakubowicz", Słowo Żydowskie, Dwutygodnik Społeczno-Kulturalny, 14 czerwca 1996, 12(116)
- Siebel-Achenbach Sebastian, Lower Silesia from Nazi Germany to Communist Poland 1942-49, St. Martin's Press, 1994
- Szajda Marek, "Komunista, syjonista, patriota? Życie i działalność Jakuba Egita, Chidusz Magazyn Społeczności Żydowskiej, 8 Stycznia i 2 Marca, 2015
- Tyszkiewicz Jakob , "Ludność niemiecka w Dzierżoniowie", Dzierżoniów- wiek miniony, Oddział Instytutu Pamięci Narodowej, Wrocław, 2007
- Szaynok Bożena, Ludność żydowska na Dolnym Śląsku 1945-1950, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, 2000
- Szaynok Bożena, "Żydzi w Dzierzoniowie (1945-1950)", Dzierżoniów-wiek miniony, Oddział Instytutu Pamięci Narodowej, Wrocław, 2007
- Szwagrzyk Krzysztof, "Egzekucje w więzieniu dzierżoniowskim (1946-1950)", Dzierżoniów-wiek miniony, Oddział Instytutu Pamięci Narodowej, Wrocław, 2007
- Szwagrzyk Krzysztof, W komunistycznej bezpiece Żydzi zajmowali niemal połowę stanowisk, "This is Dzierzoniow. New Centre of Jewish Life", ORT Bulletin, vol.1, no.1 (December, 1947)
- Włodarczyk Tamara, Osiedle Żydowskie na Dolnym Śląsku w latach 1945-1950 (Na Przykładzie Kłodzka), Praca Magisterska, Wrocław, 2010
więcej informacji:
Monika Schmidt, Praca przymusowa i więzienie jako trauma na całe życie. Doświadczenia w Langenbielau i Peterswaldau, w: „Dachauer Hefte”, 15/1999, s. 174 i nast.
John Koch, The Jewish Community of Reichenbach, 2009 (dostępne online)
Żydowski Dzierżoniów - Żydowski Rychbach - Żydowski Reichenbach 1945 - 1948. Pamięć indywidualna i zbiorowa. Wystawa stała w dawnej synagodze, 2011 (efekt projektu Fundacji Kreisau z 2010 roku we współpracy z Fundacją Beiteinu Chaj)
Dominik Kretschmann (Red.), Jüdisches Reichenbach - Jewish Rychbach - Zydowski Dzierżoniów 1945–1948, Ed. Gegen Vergessen Für Demokratie eV
Gabriel Berger, Ein Jischuw na Dolnym Śląsku, w: „Jüdische Allgemeine” z 19 lipca 2012 r.
Dzierżoniów w: https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/d/212-dzierzoniow
Tina Adcock (red.), Jakob Edit - ojciec żydowskiej autonomii na Śląsku po drugiej wojnie światowej, w: „Jüdische Rundschau” od 4 kwietnia 2020
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz